Zihinsel tutumun kardiyovasküler risk üzerindeki potansiyel etkisi hakkında hala çok az şey bilinmekle birlikte, son yıllarda bu konu hakkında giderek daha fazla araştırma yapılmaktadır.

Peki pozitif ya da negatif düşünce yapısına sahip olmak kalp sağlığımızı etkiler mi ?

Olumsuz duygular (öfke, travma), sosyokültürel faktörler, kronik stres ile kalp problemleri arasında bir ilişki olduğu artık iyice kabul görmüştür.

İyimserlik (optimizm), genel anlamda iyi şeylerin olacağı veya geleceğin bize uygun ve iyi şeyler getireceği inanç ve duygusuyla karakterize bir zihinsel eğilimdir. İyimserliğin kökeninde, bir problemle karşılaşılması durumunda bunun yönetilebileceği ve üstesinden gelinebileceği fikri vardır.

Deney ve gözlemlere dayalı çalışmalarda iyimserlik, eğitim ve çalışma hayatında, sporda, siyasette ve kişilerarası ilişkilerde daha fazla başarı ile ilişkilendirilmiştir. Ayrıca bu çalışmalar, iyimser insanların kronik hastalıklara yakalanma ve erken ölüm olasılığının karamsar (pesimist) insanlara göre daha az olduğunu göstermiştir.

İyimserliğin Sağlığa Etkileri Üzerine Yapılan Bazı Bilimsel Çalışmalar

2014 yılında AHA Circulation’da yayınlanan ve 6.000’den fazla kişiyi içeren geniş bir prospektif çalışmada, en iyimser katılımcıların kalp yetmezliği olma olasılığı en az iyimserlere göre % 48 daha azdı. Bu çalışma, pozitif bakış açısı ve iyimserliğin, kalp yetmezliği ile ilişkisini inceleyen ilk çalışma olma özelliği taşır.

İyimserlik dışındaki, nezaket, minnettarlık ve hoşgörü gibi olumlu tutumlar ve karamsarlık dışındaki depresyon, anksiyete, kronik stres, sosyal izolasyon ve düşük benlik saygısı gibi psikososyal faktörler de kronik hastalık oluşması riski üzerinde olumlu ya da olumsuz şekilde etkili olabilir.

İyimserlik ve Kardiyovasküler Hastalık

2019’da yayınlanan ve 229.391 katılımcıyı kapsayan 15 farklı bilimsel çalışmanın meta-analizi, iyimserlik ile kardiyovasküler olaylar veya tüm nedenlere bağlı ölüm oranı arasındaki ilişkiyi inceledi. Ortalama 13,8 yıllık bir takip süresinden sonra, iyimserlik % 35 daha düşük kardiyovasküler olay riski ve % 14 daha düşük ölüm riski ile ilişkilendirildi.

Bu meta-analize dahil edilen 15 çalışmanın 12’sinde, katılımcıların iyimserlik düzeyleri ile kardiyovasküler olay riskindeki azalma arasında doğrusal bir ilişki vardı.

İyimserlik ve Uzun Ömür

2019’da yayınlanan bir başka çalışma, iki farklı kadın ve erkek grubunda,  iyimserliğin normalin üzerinde uzun yaşama ile (≥85 yıl) ilişkili olduğunu öne sürüyor. Analiz edilen veriler Veterans Affairs Normative Aging Study (NAS) ve Nurses Health Study (NHS) çalışmalarından geldi ve sırasıyla 30 ve 10 yıllık takip sonuçları değerlendirildi. 

Bu çalışmadaki en iyimser kadınların (en üst beşte birlik dilim), en az iyimser kadınlardan (en alt beşte birlik dilim) % 14,9 daha uzun bir ortalama yaşam süreleri vardı. Erkekler için de benzer sonuçlar elde edildi. En iyimser olanların, ortalama yaşam süresi % 10.9 daha fazlaydı. Elde edilen sonuçlara göre, en iyimser katılımcıların, 85 yaşına kadar yaşama olasılığı en karamsar katılımcılara göre kadınlarda 1,5 kat ve  erkeklerde 1,7 kat fazla olduğu gözlendi. Bu sonuçlar, sosyoekonomik durum, sağlık durumu, depresyon, sosyal entegrasyon ve sağlığa etkisi olabilecek davranışlardan  (sigara, diyet, alkol tüketimi) bağımsız olarak değerlendirilmiştir.

İyimserlik Sonradan Kazanılabilir mi ?

İyimser bakış açısı kişilerde pek çok etkene bağlı olarak gelişir. Yaklaşık % 25 oranında genetik faktörler etkili olsa da, çevresel etkenlerin de iyimserlik ya da karamsarlık üzerinde katkısı büyüktür. Kişisel eğitimle kazanılabilir ve sosyal çevre tarafından şekillendirilebilir ve öğrenilebilir.

İnsan zihni ne kadar karmaşık olsa da, bazı davranış kalıpları çeşitli yöntemlerle değiştirilebilir. İyimser düşünme de sonradan kazanılabilecek bir özelliktir. İyimser kişiler daha fazla nezaket, empati, affetme, merhamet gibi duygu ve davranışlara yatkınken, karamsar kişiler, öfke, nefret, bencillik ve kin tutma gibi davranışlara daha yatkındırlar.

İyimserlik eğilimi, sağlıklı yaşam alışkanlıkları ile de yakın ilişkilidir.  İyimserliğe eğilimli kişilerin, daha sağlıklı beslenme, egzersiz yapma, stresi daha iyi yönetme ve sigaradan uzak durma gibi sağlığa katkıda bulunan davranışlarda bulunma olasılıkları daha yüksektir.

Kişilerin iyimserlik seviyeleri değiştirilebileceği için, kalp hastalığını önlemek veya geciktirmek ve ileri yaştaki kişilerin yaşamlarını daha uzun ve kaliteli hale getirmeye yönelik geliştirilebilecek düzenlemeler için önemli bir psikososyal kaynak olabilir.

---

Kaynaklar:

• Optimism is associated with exceptional longevity in 2 epidemiologic cohorts of men and women – PNAS
• A Prospective Study of the Association Between Dispositional Optimism and Incident Heart Failure – Circulation Heart Failure
• Association of Optimism With Cardiovascular Events and All-Cause Mortality – JAMA
• Optimism and Other Sources of Psychological Well-Being – Circulation